Το φαράγγι της Λιβαδειάς

Νερά τρέχουν από παντού, άλλοτε ήρεμα, άλλοτε ορμητικά. Τεράστια πλατάνια ορθώνονται από πάνω σου και οι κορμοί τους καταπράσινοι, λες κι είναι βαμμένοι, φτιάχνουν αλλόκοτα πλέγματα. Πέτρινα γεφύρια από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Πηγή πλούτου το νερό του ποταμού. Ερκυνα τον λένε και είναι το ένα από τα δύο θηλυκά ποτάμια της Ελλάδας. Νύμφη και φίλη της Περσεφόνης. Επαιζαν τα κορίτσια αμέριμνα με μια χήνα, όταν αυτή κρύφτηκε μέσα σε μια σπηλιά. Μετακίνησαν έναν βράχο για να τη βρουν και τσουπ ανέβλυσε νερό.

Αυτό έγινε στα ομηρικά τα χρόνια, όταν ιδρύθηκε εδώ η πόλη Μίδεια. Ολα αυτά στη δεξιά όχθη της Ερκυνας, γιατί στην αριστερή στήθηκε το θρυλικό μαντείο του Τροφωνίου, δίπλα στις πηγές της Λήθης και της Μνημοσύνης. 

Ο λιθόστρωτος δρόμος καταλήγει σε ένα πλάτωμα, πέρα από το οποίο ο περίπατος, μπορεί να συνεχιστεί με ένα σχετικά δύσβατο μονοπάτι, που οδηγεί στο Τρίχινο Γεφύρι. Στο φαράγγι έχει δημιουργηθεί αναρριχητικό πάρκο με 15 μέχρι σήμερα εξοπλισμένες διαδρομές, διανοιγμένες κατά μήκος του λιθόστρωτου δρόμου.

Οι αρχαίες πηγές της Λήθης και της Μνημοσύνης

Η Μνημοσύνη ήταν η προσωποποίηση της μνήμης στην ελληνική μυθολογία. Ανήκε στους Τιτάνες, ήταν κόρη της Γαίας και του Ουρανού και μητέρα των Μουσών από τον Δία. Στην Θεογονία του Ησίοδου, οι βασιλείς και οι ποιητές λαμβάνουν τις δυνάμεις του εξουσιαστικού τους λόγου από την κατοχή τους επί της Μνημοσύνης και των ειδικών σχέσεών τους με τις Μούσες.

Ο Δίας κοιμήθηκε με τη Μνημοσύνη για εννέα συνεχόμενες μέρες και έτσι δημιουργήθηκαν οι εννέα Μούσες. Μνημοσύνη ήταν επίσης το όνομα ενός ποταμού στον Άδη, παράλληλου της Λήθης, σύμφωνα με μια σειρά ελληνικών ταφικών επιγραφών του 4ου αιώνα π.Χ. σε δακτυλικό εξάμετρο. Οι ψυχές των νεκρών έπιναν από τη Λήθη, έτσι ώστε να μη θυμούνται τις προηγούμενες ζωές τους όταν μετενσαρκώνονταν. Οι αρχάριοι ενθαρρύνονταν να πίνουν από τον ποταμό Μνημοσύνη όταν πέθαιναν, αντί από τη Λήθη. Αυτές οι επιγραφές μπορεί να συνδέονται με μια ιδιωτική μυστική θρησκεία, ή με Ορφική ποίηση. Όσοι ήθελαν να συμβουλευτούν το μαντείο του Τροφωνίου στη Βοιωτία έπρεπε να πιούν εναλλάξ από δύο πηγές που αποκαλούνταν.

Το εκκλησάκι της Αγίας Ιερουσαλήμ

Το εκκλησάκι της Αγίας Ιερουσαλήμ βρίσκεται στα νότια της πόλης Λιβαδειάς, χτισμένο σε απόκρημνους βράχους κοντά στη σπηλιά της Ζωοδόχου Πηγής, δίπλα στο εκκλησάκι του Αϊ-Μηνά.

Ο επισκέπτης για να φτάσει στο εκκλησάκι πρέπει να ανέβει περίπου 700 (;) σκαλοπάτια.Στην περιοχή Κρύα της Λιβαδειάς μπορούμε να δούμε τον ποταμό Έρκυνα και τη σπηλιά του Τροφωνείου. Από εδώ έχοντας δεξιά μας τον Έρκυνα ποταμό και ακολουθώντας το μονοπάτι θα ανεβούμε στη σπηλιά της Ζωοδόχου πηγής μέσα στην οποία είναι χτισμένο το εκκλησάκι της Αγίας Ιερουσαλήμ. Αφού περάσουμε το θεατράκι θα ακολουθήσουμε αριστερά μας τα σκαλιά που θα μας οδηγήσουν σε ένα ωραίο δάσος από κυπαρίσσια. Μπροστά μας βλέπουμε ένα παλιό εκκλησάκι, όμως εμείς συνεχίζουμε δεξιά με κατεύθυνση την Αγία Ιερουσαλήμ.

Το πέτρινο θέατρο της Κρύας

Κτισμένο μέσα στο φαράγγι της Κρύας, το ανοιχτό θέατρο φιλοξενεί κάθε χρόνο πολιτιστικές εκδηλώσεις. Η κατασκευή του είναι εναρμοσμένη τέλεια με το φυσικό περιβάλλον.

Το Βυζαντινό Κάστρο

Βρίσκεται πάνω στον λόφο του προφήτη Ηλία, 150 μέτρα πάνω από την πόλη της Λιβαδειάς. Στις 15 Μαρτίου του 1311, στη μάχη της Κωπαίδος, οι Καταλανοί νικητές των Φράγκων έγιναν ταυτόχρονα και κυρίαρχοι της περιοχής. Οι Καταλανοί θεωρούνται τελικά και οι χτίστες του Κάστρου. Στο βυζαντινό εκκλησάκι της Αγίας Σοφίας φυλαγόταν εδώ η Ιερή Κάρα του Αγίου Γεωργίου, «κεφαλή, προστάτις κα μεσίτρια» των βασιλιάδων του Αραγωνικού Οίκου.

Μπορείτε να περπατήσετε ανάμεσα στα τείχη και να απολαύσετε  εντυπωσιακή θέα  προς το φαράγγι της Κρύας.

Το Μαντείο του Τροφωνίου Διός

Ένα από τα λιγότερα γνωστά μαντεία της αρχαιότητος, αν και το πιο αξιοπερίεργο ίσως απ’ όλα, είναι το Τροφώνιο Μαντείο. Δεν μοιάζει με κανένα από τα άλλα. Σ΄αυτό δεν έδινε τους χρησμούς κάποια Σίβυλλα ούτε ένας ιερέας βασιζόμενος σε οιωνούς του θεού ούτε καν ελάμβανε ο χρηστηριαζόμενος θεία μυνήματα στον ύπνο του κατά την «εγκοίμηση» του.

Η ιδιαιτερότητα του όμως έγκειται στο γεγονός, ότι ήταν «αυτόφωνο» – o χρηστηριαζόμενος μπορούσε δηλαδή να ακούσει ο ίδιος την φωνή του πνεύματος να ομιλεί, χωρίς να είναι σε κατάσταση εγκοιμήσεως, ή μπορούσε ακόμη να δεί φοβερά οράματα, όντας σε πλήρη εγρήγορση!

Πού να ήταν το μαντείο; Οπως όλα δείχνουν, ήταν κάτω από τον σημερινό ναό της Αγίας Σοφίας και τον υπόγειο ναό της Αγίας Βαρβάρας.

Το Ποτάμι Έρκυνα

Το ποτάμι της Έρκυνας πηγάζει από το νότιο τμήμα της Λιβαδειάς και διασχίζει το κέντρο της πόλης. Η περιοχή των πηγών του ποταμού, γνωστή ως Κρύα, είναι φυσιολογικό πάρκο, που βρίσκεται στην έξοδο φαραγγιού, ιδιαιτέρου φυσικού κάλους στον πυθμένα του οποίου υπάρχει ποταμός. Μέσα στο φαράγγι υπάρχει ανοιχτό πέτρινο θέατρο με πολύ καλή ακουστική και λιθόστρωτος δρόμος περιπάτου.

Η ίδια η Κρύα, που αποτελεί κύριο τόπο αναψυχής και περιπάτου των κατοίκων της περιοχής, είναι περιοχή μοναδικής ομορφιάς με αιωνόβια πλατάνια και άλλες μορφές βλάστησης, άφθονα νερά, πολλούς σχηματισμούς μικρών καταρρακτών, με στοιχεία αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.

Ο πύργος του Ρολογιού

Χτίστηκε στα χρόνια της Φραγκοκρατίας και χρησίμευσε ως Πυρσός. Το 1803, ο λόρδος Έλγιν , χάρισε στην πόλη ένα ρολόι προκειμένου να μην τον εμποδίσουν οι Βοιωτοί Κοτζαμπάσηδες και Αγάδες στις ανασκαφές που έκανε, στα 1803, για το Μαντείο του Τροφωνίου. Το ρολόι τοποθετήθηκε στον Πύργο λόγω της περίοπτης θέσης του.

Το Τρίχινο Γεφύρι

Τρίχινο Γιοφύρι ή Γιοφύρι της Τρίχας είναι ένα μεσαιωνικό υδραγωγείο, μέρος του συστήματος παροχής νερού στο κάστρο της Λιβαδειάς. Διαθέτει τρεις καμάρες και ενώνει τις αντικριστές πλαγιές του φαραγγιού της Έρκυνας. Αν και η κατασκευή είναι σχετικά στενή, οι ντόπιοι κάτοικοι την χρησιμοποίησαν σαν γέφυρα για την μετακίνησή τους πάνω από το φαράγγι. 

Το όνομα προέκυψε πιθανά από τις λαϊκές μας παραδόσεις. Βάση αυτών, της Τρίχας το Γιοφύρι συναντάτε σε δημοτικά τραγούδια από διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Ωστόσο, η προέλευση του είναι από την Ελληνική Μυθολογία, βάση της οποίας, οι ψυχές μετέβαιναν στον Άδη περνώντας πάνω από το Τρίχινο Γιοφύρι. Το γιοφύρι σειόταν και έτρεμε και κάποιες ψυχές κατακρημνίζονταν στο βάραθρο. Από κάτω του περνούσαν οι τρεις ποταμοί του Άδη, ο Αχέρων, ο Κώκυτος και ο Περιφλεγέθων. Το ονομα, λοιπόν, αναδείκνυε την ύπαρξη τριών ποταμιών με τρεις γέφυρες ή ενός γεφυριού με τρεις καμάρες.

Ο ναός του Διός Βασιλέως

Ο λόφος του Προφήτη Ηλία, δυτικά της Λιβαδειάς, από θρησκειολογική άποψη, έχει όλα τα χαρακτηριστικά του αποκαλούμενου Ιερού Ορους. Ολες οι πρωτογενείς ιεροφάνειες, που μάλιστα σώζονται λειτουργικά, είναι εύκολα ορατές πάνω και γύρω από τον λόφο, ακόμη και σήμερα. Τα ίδια προδιαγεγραμμένα “σημεία” που διαμορφώνουν κάθε ιερό τόπο σε όλα σχεδόν τα μήκη και πλάτη της γης, πολλές φορές μάλιστα ανεξάρτητα από θρησκευτικά συστήματα.